Охридскиот регион се соочува со нов сериозен притисок од УНЕСКО – во нацрт-документ усвоен на 47. сесија на Комитетот за светско наследство, која се одржува во Париз, се предлага мешовитото природно и културно наследство на Охридскиот регион да биде впишано на Листата на светско наследство во опасност.
Причината, како што се наведува, е продолжената деградација на заштитените вредности, вклучително и урбанистичкиот хаос, неконтролираната изградба и несоодветното институционално управување со регионот. Во документот се констатира дека државата не презела доволни мерки за спроведување на претходните препораки од УНЕСКО и не обезбедила ефективна заштита на објектите, просторот и екосистемите што се дел од светското наследство.
Комитетот повторно укажува на потребата од подготвување Стратешка еколошка проценка која ќе ги опфати сите кумулативни влијанија врз заштитеното подрачје – нешто што се очекува од македонските институции веќе подолго време. Во меѓувреме, се бара целосна суспензија на измените на деталните урбанистички планови, како и одобрувањето на нови развојни проекти, особено надвор од населените места, сѐ додека не се завршат сите неопходни проценки.
Во документот се нотира и стагнацијата во подготовката на новите генерални урбанистички планови за Охрид и Струга, како и отсуството на соодветни инструменти за просторно планирање на неизградените зони. Од властите се бара итна систематска проценка на негативното влијание од постојните нелегални градби, со можност за нивно отстранување или ублажување на последиците.
Посебно внимание е посветено на Студенчишкото Блато, за кое УНЕСКО бара итна забрана на сите градежни активности во неговата околина, вклучително и кај комплексот „Горица 3“, сѐ додека не се направат сите релевантни проценки.
Во делот на трансграничната соработка, УНЕСКО ги повикува Северна Македонија и Албанија да го зајакнат дијалогот на институционално и оперативно ниво, со цел да се обезбеди координирано и одржливо управување со целиот регион.
Комитетот бара и изработка на нова студија за крајбрежната зона на македонскиот дел од езерото, како и префизибилити студија за алтернативна траса на железницата од Коридорот 8, со сите потребни еколошки и инфраструктурни анализи. Се препорачува прекин на сите активности поврзани со изградба на делниците, додека не се достават и разгледаат студиите.
Во заклучокот на нацрт-одлуката се потсетува дека постојните и кумулативни влијанија – меѓу кои се еутрофикацијата на езерото, лошото просторно планирање, несоодветните интервенции и големите инфраструктурни зафати – довеле до сериозно нарушување на клучните вредности на регионот, што претставува реална закана за неговиот статус.
Доколку нацрт-одлуката биде усвоена, тоа нема да значи дека Охридскиот регион се брише од листата на заштитени подрачја, туку ќе биде класифициран како регион во опасност. За дел од експертите, ваквиот чекор е можност да се добијат дополнителна поддршка, експертиза и ресурси од УНЕСКО за справување со децениските проблеми.
фото: Unsplash
