Поранешниот шеф на НАТО предлага на Киев да му биде дозволено да се приклучи на воената алијанса, иако дел од земјата се уште е под руска окупација. Овој предлог, меѓутоа, засега нема официјална поддршка од членките на НАТО.
НАТО од 2008 година ветува дека Украина еден ден ќе стане членка на воената алијанса. Украинскиот претседател Володимир Зеленски постојано, досега неуспешно, се залагаше за ветување дека Киев ќе може да се приклучи на НАТО кога ќе заврши војната.
Сега поранешниот генерален секретар на НАТО, Андерс Фог Расмусен, кој со години е платен советник на украинските политичари, излезе во јавноста со предлогот поради кој многу набљудувачи одмавнуват со главата.
Бидејќи крајот на војната не е на повидок, Расмусен вели дека Алијансата сепак треба да ѝ понуди на Украина членство без да си ги врати Крим, Донбас и другите територии кои беа незаконски анектирани од рускиот претседател Владимир Путин.
Расмусен тврди дека покривањето на Украина со член 5, кој на членките на НАТО им дава колективни безбедносни гаранции, ќе го одврати Путин од обидот да заземе дополнителна украинска територија.
Сепак, дури и за оние државници кои силно се залагаат за брз пристап на Украина во НАТО, формулата на Расмусен е неприфатлива. Литванскиот министер за надворешни работи Габриелиус Ландсбергис не сака ниту да ја разгледа опцијата за прекин на огнот со Путин, нарекувајќи ја идејата „срамна“.
„Секој вид на преговори е увертира за Денот на победата во Москва“, рече тој на состанокот на министрите за надворешни работи на Европската Унија во понеделникот, додавајќи: „Давањето територија е против меѓународното право. Територијалниот интегритет е нешто што мора да биде свето“.
Украинскиот парламентарец Андриј Осадчук вели дека тоа не е опција која би била добра за Украина. „Секој прекин на огнот, какво било замрзнување на конфликтот, каков било компромис со злото само ќе и дадат време на Русија да ги наполни батериите“, рече тој, поставувајќи прашање дали НАТО воопшто би размислил да се приклучи на земја која нема целосна контрола врз нејзината територија.
Осадчук, исто така, смета дека Русија би го отфрлила таквиот предлог и ќе се држи до своите апетити за поголеми придобивки. „Тие сè уште веруваат дека можат полека да ја проголтаат цела Украина, како некоја голема змија“, истакнува Осадчук. „Само недостатокот на волја на Западот да се бори – не за Украина, туку за себе – им дава на сите овие „експерти“ основа за такви „неверојатни“ идеи, кои немаат никаква врска со реалноста.
Ова не е прв пат да се појави ваква идеја. На конференцијата во Норвешка во август, Стиан Јенсен, шеф на кабинетот на генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, рече дека еден можен исход може да биде Украина да отстапи дел од својата територија во замена за членство во НАТО.
Кога овие коментари, првично на норвешки, стигнаа до меѓународните медиуми, веднаш имаше отфрлање, како од Киев, така и од голем број украински сојузници. Во рок од 24 часа, Столтенберг мораше да потврди дека НАТО ја поддржува Украина да го врати нејзиниот територијален интегритет, а Јенсен мораше да изјави дека погрешно се изразил.
Аналитичарот Едвард Хантер Кристи, поранешен одбранбен економист на НАТО, вели дека ова е само еден пример за грешки што се прават против Украина – не само со зборови, туку и со дела.
„Сосема е невообичаено и, да бидам искрен, бизарно што ние и нашата дипломатија се залагаме за ставот дека Крим е Украина и дека Украина има право да ја врати целата своја територија, а во исто време постојано одбиваме да им дадеме на Украинците оружје. поголем опсег. Ним им треба цел арсенал оружје за да имаат реални шанси да ја променат ситуацијата на терен и дури тогаш можеме да видиме каде води дипломатијата“.
Бруно Лете од германскиот Маршалов фонд е подеднакво збунет и се прашува дали Расмусен верува дека безбедносните гаранции ќе функционираат за Украина. „Како ќе ја одвратите Русија да ја нападне Украина, кога Украина е во рамките на НАТО? Дали тоа значи дека НАТО ќе мора да испрати копнени трупи во таа земја? Дали тоа значи дека треба да размислуваме за мултинационална бригада за Украина, слична на онаа што е основана сега на Балтикот?”
Лете се согласува со Хантер Кристи дека патот до мирот води преку воената надмоќ на Киев. „Дури тогаш Украина ќе може да преговара за договор кој нема да ѝ наштети“, смета германскиот експерт.
Тој е убеден дека оваа опција е дел од пакетот идеи за кои се разговара. „Мислам дека НАТО е исто така под притисок да го исполни своето ветување, дадено на Украина во 2008 година, дека еден ден ќе стане членка“.
