Зошто Русија нападна пред 3 години? Победата на Зеленски го вклучи алармот во Кремљ
Зошто Руската Федерација одлучи да ја нападне Украина?, пишува „Индекс“, па додава: „Постојат неколку клучни причини“.
Првиот е секако најинтересен за глобалната јавност, а најголемата полемика е околу неа, геополитичката борба меѓу Русија и колективниот Запад. Главната причина во овој аспект е да се инсистира на воена неутралност на Украина, како и да се спречи Украина да стане дел од западниот свет со пристапување во ЕУ.
Иако ЕУ никогаш не беше спомната како причина, токму поради преговорите со ЕУ започна Мајдан и се останато. Вториот аспект е поврзан со ова, а тоа е безбедноста и одбраната. Имено, бидејќи Русија историски била нападната од Запад преку Украина, оваа област е од исклучителна важност за воената безбедност на толку огромна земја како Русија во последните 200 години.
Социо-историски контекст
Третиот аспект е историски и социјален. Лулка на руската култура, како и на украинската и белоруската, е градот Киев. Низ вековите, токму во Украина се развил идентитетот на Руства (да не се меша Руски со руски), што е карактеристично за сите три источнословенски народи. Голем дел од овој идентитет стана официјален за време на Руската империја.
Од друга страна, токму во Руската империја се разви официјален идентитет кој, иако користеше елементи кои беа исклучиво развиени на територијата на Украина, всушност честопати ја задушуваше сета различност и не дозволуваше да се развијат други идентитети. Поради ова, Украина до 2013 година беше, грубо кажано, земја со „двоидентитет“.
По 2013 година, Украина, може да се каже, се впушти во процес на обединување на својот идентитет, поточно, на градење единствен идентитет – украински. Кремљ почувствува дека ја губи оваа битка, односно дека Украина неотповикливо им „лизга од раце“.
Население
На ова може да се додаде уште еден аспект, а тоа е словенското население. Русија, слично како и западните земји, се бори со наталитетот, односно со растот на населението и слично како западните земји, ја губи таа битка. Од друга страна, кавкаскиот дел на Русија расте и уделот на овие народи во земјата се зголемува.
Се почесто влегуваат и странски работници, главно од централноазиските земји, но и несловенски популации. Има проценки, кои, искрено, треба да се земат со резерва, дека до 2035 година третина од населението во Русија ќе биде муслиманско.
Ова би можело значително да го промени карактерот на земјата. Иако Руската Федерација повеќе или помалку го почитува своето муслиманско население и нема отворен меѓурелигиски конфликт, очигледно е дека во политичкото раководство на земјата нема претставници на рускиот исламски свет.
Членовите на политичката елита се претежно етнички Словени. Со анексијата на дел од Украина преку ноќ се зголеми бројот на словенско население во Русија. Иако Русија не треба да се гледа исклучиво како земја на етнички Руси, туку како земја во која има елементи на граѓанска држава, како и елементи на држава-цивилизација која има одреден цивилизациски континуитет на одредена област, Русија мора да го задржи својот словенски карактер за да опстане.
Токму со воведување на неколку милиони жители од територијата на Украина се одржува овој лик. Грубо кажано, многу е полесно да се „направат“ Руси од Украинци отколку од Таџикистанци. Во иднина не е нереално Русија да се движи кон интеграција на Белорусија, кога „украинскиот басен ќе пресуши“. Но, тоа сега е прашање на шпекулации.
Економија и енергија
Следниот аспект секако не е за занемарување, а тоа е економскиот и енергетскиот аспект. Токму овие денови може да се види тргување со украински минерали и ресурси меѓу украинскиот и американскиот претседател. Исто така, најголемите постоечки наоѓалишта на минерали и енергетски ресурси се во Донбас, каде што се водат најголемите битки. Покрај тоа, не случајно во првите денови од инвазијата, руската армија ја зазеде нуклеарната централа „Енергодар“ во регионот Запорожје и се обиде да ја заземе АЕЦ „Јужнукраинск“.
Уште една клучна причина
Иако причините наведени погоре се повеќе или помалку познати на пошироката јавност, една од главните причини секако не е доволно објаснета. Таа причина е Володимир Зеленски, поточно претседателот Володимир Зеленски. Зошто Кремљ би се чувствувал загрозен од украинскиот претседател кој немал искуство во политиката?
Ова прашање може да се постави особено кога Зеленски го победи „антирускиот“ Порошенко, кој остави впечаток дека сака утре да започне војна со Русија. Напротив, Зеленски повика на соработка, на договор, на помирување со Русија. Токму таму лежи проблемот.
„Антируски“ Порошенко
Прво, треба да се „дисецира“ поранешниот претседател за да се разбере причината. Порошенко е личност со репутација на олигарх, сопственик на кондиторската компанија Рошен, а колоквијално го нарекуваат „чоколаден крал“, иако контролира и многу други компании. Второ, тој е политичар од кариера. Долги години градеше политичка кариера, извршувајќи различни функции, меѓу кои: пратеник, претседател на централната банка, министер за надворешни работи, министер за економски развој итн.
Избран за претседател, тој ја наследи војната во Донбас. За време на неговото владеење беа направени експлицитно „антируски“ потези. Освен што е оправдано зајакната, ја укина армијата, ги прогонуваше „проруските“ претставници, радикално ја намали соработката со Русија, ги отфрли повеќето руски културни и јазични елементи од општеството, ги рехабилитираше Бандера и УПА, значително ја зголеми автономијата на украинските црковни организации, на сметка на оние поврзани со Москва, многу отворено се залагаше за интеграција во земјата, дури и ја воведе во НАТО, итн. итн.
Зеленски алармира во Кремљ
Сепак, Кремљ најактивно почна да се подготвува за војна откако Порошенко ги загуби изборите од Зеленски во 2019 година. Причината е токму кај Зеленски. Самиот Зеленски претходно бил актер и забавувач. Имаше голема популарност меѓу народот и, што е уште поинтересно, имаше голема популарност во Русија.
Тој дојде на власт поради исклучително популарната серија Слуга на народот, во која на карикатурен начин го прикажува политичкиот систем во Украина. Бидејќи политичкиот систем е сличен во Русија, јасно е дека серијата и таму беше добро прифатена. Едноставно кажано, просечниот гледач би можел да се поврзе со тоа. И во Русија и во Украина, политичките кариери се градат уште од мали нозе. Многу е тешко да се влезе во политика ако човек не го поминал целиот систем.
Тој ги исфрли сите адути од рацете на Кремљ. За разлика од, да речеме, САД или некои други западни земји, каде политиката понекогаш се претвора во еден вид шоубиз, во земји како Украина, Русија или Белорусија тоа не беше можно. Токму тоа го прекрши Зеленски. Како човек кој не потекнува од политичкиот систем, тргна по „скратен пат“ до претседателската функција.
Кога се додаде дека тој почнал да го кани претседателот Путин од исто ниво на разговори, барајќи мирен излез од кризата во Донбас, во Кремљ се огласи црвен аларм. Целиот анимозитет меѓу граѓаните на Украина и граѓаните на Русија што се наталожуваше под Порошенко едноставно се „стопи“ преку ноќ.
Кога на власт дојде личност која беше многу популарна во Русија, која им подава рака на сите граѓани на Русија, личност која нема „родословие на нацистички сојузник“ и која има еврејско потекло, на Кремљ му беше поделен секој адут.
Страв од неконтролирано
Од друга страна, постоеше страв од неконтролиран политички процес, поточно, страв дека на територијата на Руската Федерација може да се прелее на територијата на Руската Федерација можноста личност која е исклучително популарна и зад себе нема политичка кариера да дојде на власт. Во овој поглед, Кремљ мораше да покаже дека таквата политика нема шанси и е осудена на неуспех.
Исто така, не толку одамна, политички најактивниот и веројатно најпопуларниот шахист досега беше во Русија – Гари Каспаров. Политичките елити во Русија го поткопаа неговиот политички ангажман до таа мера што Каспаров на крајот беше принуден да ја напушти земјата. Во овој контекст, многу е веројатно дека некој сметал на претседателот Зеленски да се повлече од позицијата претседател штом Русија ќе започне инвазија или дека ќе ги открие сите свои недостатоци и политичко неискуство.
„Обидете се да го отстраните Зеленски“
На крајот на краиштата, затоа Кремљ сега инсистира на нови избори во Украина, сметајќи го Зеленски за нелегитимен претседател. На оваа приказна и американскиот претседател се надоврза со својата последна изјава дека претседателот Зеленски е „диктатор“, без разлика што преговара со претседателот на Руската Федерација, кој таа функција ја извршува повеќе од дваесет години (прекината со четиригодишниот мандат на Медведев) и кој најверојатно ќе остане на таа функција до неговата смрт или до некаков државен удар.
Едноставно, за политичките елити во Кремљ, случајот Зеленски не смее да се повтори. Дополнително, се поочигледно е дека и американскиот претседател се движи во оваа насока на инсистирање на смена на украинскиот претседател (иако од сосема други причини).
Од друга страна, јасно е дека по Зеленски таков човек никаде нема во Украина. Сите можни противници во Украина ќе бидат или од гореспоменатата политичка елита или евентуално војската. Во оваа смисла, на новите избори во Украина, доколку Зеленски загуби, најголем победник би бил Кремљ, без оглед на преференциите на новиот претседател. Сепак, иако и Вашингтон и Москва се многу отворено против актуелниот претседател на Украина.
Зеленски останува популарен
На самиот Зеленски не му оди толку лошо според сегашните анкети. Се разбира, од различни причини, неговата поддршка од народот не е толку висока како што беше во првите месеци од војната, кога беше секако најголема можна, но сепак е голема поддршка. Освен тоа, навистина нема вистински политички противник на повидок кој има реални шанси да го победи Зеленски.
Поранешниот претседател Порошенко е најверојатниот противник, но тој е личност оптоварена со разни скандали и правни постапки. Тука е и градоначалникот на Киев, Виталиј Кличко, а генералот Залужни се споменуваше долго време. Кличко најверојатно нема доволно голема инфраструктура или партија за таква борба, а тој е премногу преокупиран со Киев за да се впушти во вистинска политичка борба со Зеленски.
Залујни, сепак, е се подалеку од тоа да може да стане ривалски кандидат, особено по новите судски случаи во кои се вклучени многу високи функционери во војската. Се разбира, секогаш е можно некој нов да се појави и да добие моќ, поддржан од Вашингтон и/или Москва. И токму затоа следните претседателски избори во Украина ќе бидат клучни за одредување на идниот правец на земјата.
