По осум години на власт, позицијата на претседателот Емануел Макрон е под зголемен притисок, бидејќи политичката криза во Франција се продлабочува.
Макрон, кој претходно се нарекуваше себеси „maître des horloges“, господар на часовникот, повеќе нема контрола врз времето како порано, објавува Би-Би-Си.
По трет пат за една година, неговиот премиер поднесе оставка, а анкетите покажуваат дека речиси три четвртини од гласачите веруваат дека претседателот треба да го стори истото.
Доколу денес би се одржале претседателски избори во Франција, кандидатите на екстремната десница би имале голема предност во првиот круг, особено на Националниот сојуз, Марин Ле Пен, покажува најновото истражување на компанијата Толуна Харис Интерактив.
Долгогодишниот сојузник Едуар Филип, кој беше прв премиер на Макрон од 2017 до 2020 година, го повика да назначи технички премиер и да распише претседателски избори на „уреден начин“.
Но, Макрон е многу посклоен кон распуштање на парламентот отколку кон оставка.
Како Макрон стигна до тука?
Премиерот Себастијан Лекорну ја објави својата оставка во понеделникот, по само 26 дена на функцијата. Неколку часа подоцна, тој објави дека го прифатил барањето на Макрон да остане уште 48 часа за да одржи финални разговори со политичките партии „заради стабилноста на земјата“.
Сè се врти околу францускиот долг
Главниот предизвик со кој се соочија Лекорну и неговите двајца претходници беше како да се справат со огромниот национален долг на Франција и да ги надминат идеолошките поделби меѓу центристичките партии што би можеле да ја формираат владата.
На почетокот на оваа година, јавниот долг изнесуваше 3,4 трилиони евра, или речиси 114 проценти од БДП, трет најголем во еврозоната по Грција и Италија. Се предвидува дека буџетскиот дефицит на Франција ќе достигне 5,4 проценти од БДП оваа година.
Мишел Барние и Франсоа Бајру издржаа само три и девет месеци, соодветно, пред да бидат соборени со гласања за доверба, бидејќи се обидуваа да се справат со дефицитот со буџети за штедење.
Лекорни дури и не успеа да го презентира буџетскиот план. Критиките се слеваа од сите страни штом го претстави својот кабинет во неделата попладне, а до понеделник наутро одлучи дека неговата позиција е неодржлива.
Сите партии ги имаат предвид следните претседателски избори во 2027 година, а се подготвуваат и за можноста за предвремени парламентарни избори во случај Макрон повторно да го распушти парламентот.
Кои се клучните фигури во оваа криза?
Лидерите кои со месеци повикуваат на оставка од Макрон се од крајната десница и радикалната левица.
Марин Ле Пен и нејзиниот млад сопартиец во крајно десничарското Национално собрание, Жордан Бардела, се подготвени за избори и ја одбија поканата на Лекорну за разговор.
Жан-Лук Меланшон од радикалната левица „Франција Непобедлива“ (LFI) водеше кампања за импичмент на Макрон, иако тоа изгледа малку веројатно. Тој е поддржан од Зелените.
Оливие Форе и неговите социјалисти беа сојузници на радикалната левица за време на последните избори, но разговараа со Лекорну под услов тој да формира левичарска влада.
Потоа е Габриел Атал, кој ја предводи центристичката партија Ренесанса на Макрон, но рече дека повеќе не ги разбира одлуките на претседателот.
А од централнодесничарскиот е Бруно Ретаило, чии републиканци беа дел од таканаречената „сокле комуна“ (заедничка платформа) со центристите.
Дали Макрон стигна до крајот на патот?
Откако неговиот трет премиер за една година ја објави својата оставка, Макрон отиде на долга прошетка покрај реката Сена, со мобилниот телефон на увото.
Дали тоа беше игра за камерите? Можеби, но беше симболично за осамената природа на неговата позиција, бидејќи се соочува со некои од најтешките избори на неговото претседателствување, а некои од неговите поранешни сојузници се чини дека го напуштаат.
Претседателот е свесен за политичките предизвици што претстојат веќе некое време и не е од оние што се откажуваат без борба или уште еден обид да ја стабилизираат Франција. Чувството дека времето истекува за господарот на часовниците незапирливо се шири меѓу јавноста.
Четири опции за Макрон и ниту една од нив не изгледа добро
1. Ако Лекорну успее да ги убеди центристичките партии да формираат некаков вид влада, тогаш Макрон ќе може да назначи нов премиер, кој и да е тој. Лекорну навести дека не сака да ја прифати работата, иако тоа не е дефинитивно не. Знаците не се добри. Кога поднесе оставка во понеделник, Лекорни рече:
„Бев подготвен за компромис, но сите партии сакаа другата страна да ги усвои нивните програми во целост“.
Франција мора да донесе некаков буџет за 2026 година за да се ослободи од својот национален долг, а фракциите го знаат тоа.
2. Доколку Лекорну не успее да го стори тоа, Елисејската палата посочи дека Макрон ќе „преземе одговорност“. Тоа веројатно би значело нови парламентарни избори, што би значело лоши вести за неговите центристички сојузници и социјалистите, но особено би било од корист за крајно десничарскиот Национален собир на Марин Ле Пен. Изборите би требало да се одржат најдоцна 40 дена по распуштањето на парламентот - што би значело гласање во ноември.
3. Претседателството на Макрон завршува за 18 месеци, но тој се соочува со растечки повици да се повлече. Тој постојано ги отфрлаше предвремените претседателски избори, но тоа не е исклучено. Поранешниот министер на Макрон, Бенџамин Хадад, тврди дека неговата оставка нема да има смисла бидејќи следниот претседател ќе се соочи со истиот проблем.
4. Дури и без договор за влада, партиите би можеле да ги остават настрана своите разлики во парламентот и да постигнат компромис за ограничен буџет. Но, француската политика не е позната по својата култура на компромис.
