Милановиќ го предупреди НАТО: „Ќе има сериозни импликации за поширокиот регион“
На средбата на шефовите на држави и влади на Северноатлантската алијанса во четвртокот во Мадрид учествуваше и претседателот Зоран Милановиќ.
Претседателот на Републиката Зоран Милановиќ учествуваше на состанокот на шефовите на држави и влади на земјите членки на НАТО во Мадрид.
Неговото обраќање ви го пренесуваме во целост
„Почитуван господине генерален секретар, екселенции, почитувани колеги, дозволете ми да започнам со тоа што целосно ја разбирам желбата на Финска и Шведска да се приклучат на Алијансата. Се покажаа како доверливи партнери и нивниот потенцијален придонес за евроатлантската безбедност не може (и не треба) да се потцени, но како што напишав во писмото до генералниот секретар на НАТО во мај, би сакал да го свртам вашето внимание на некои сериозни безбедносни прашања кои Хрватска ги има на Западен Балкан, поточно во Босна и Херцеговина. Финска и Шведска поднесоа барање за членство бидејќи безбедносните предизвици со кои се соочуваат се повеќе од очигледни. Ја разбираме нивната загриженост.
Сепак, само неколку месеци претходно, во помалку турбулентни времиња, таков потег би бил помалку веројатен. За Хрватска се уште се свежи и болни сеќавањата од периодот пред речиси три децении, кога требаше да ја браниме слободата и независноста. На повеќето од вас, драги колеги, можеби им се чини дека нашето југоисточно соседство е мирно, а дека конфликтите во Босна и Херцеговина и Косово сега се нејасно и далечно сеќавање. За жал, тоа не е случај. Состојбата во Босна и Херцеговина во најдобар случај е загрижувачка. Земјите на првата линија на фронтот се директно подложни на нестабилност и криза во нивното опкружување. Затоа, сојузниците и партнерите кои граничат со Руската Федерација сега се очигледно повеќе изложени на последователните ризици и закани отколку ние, кои сме подалеку. Разбирливо, многумина беа прилично гласни изразувајќи загриженост.
Игнорирајќи го барањето на Босна и Херцеговина, Европската унија на 23 јуни одлучи да им даде кандидатски статус само на Украина и Молдавија, без да постави критериуми. Иако ја поздравувам одлуката за Украина и Молдавија, разочаран сум што ЕУ не успеа да и даде на БиХ европска перспектива во оваа ситуација. Ова беше грешка, особено што сите пратеници од двата дома на Парламентот на Босна и Херцеговина аплицираше консензуално за кандидатски статус во ЕУ. Се согласија и пратениците на босанските Срби, кои честопати се нарекуваат сецесионисти. Тоа беше навистина една од оние ретките можности да се зајакне единството на БиХ, да се понуди појасен пат кон заедничката иднина и да се обезбеди потребното охрабрување на тој пат. Загрижен сум за тоа што се случува во Босна и Херцеговина. Се плашам дека во оваа ситуација, постепен напредок – на кој се надеваат многу оптимисти – е малку веројатен. Во најдобар случај, ништо нема да се промени по претстојните октомвриски избори. Поверојатно е дека проблемите во Босна и Херцеговина ќе ескалираат, а сегашната политичка криза може да се влоши. Во секој случај, исходот нема да биде добар за Босна и Херцеговина, Хрватска или НАТО.
Поради својот минат и сегашен ангажман, Алијансата има и интерес и одговорност кон Босна и Херцеговина и не може да си дозволи да ја игнорира растечката криза во таа земја. Се надевам дека затоа повеќе наши сојузници ќе покажат дополнителен интерес за она што се случува во БиХ. Босанските Хрвати се систематски спречени да ги изберат своите легитимни претставници, па затоа постепено се обесправени. Едноставно кажано – изборниот закон мора да се промени. Високиот претставник може да го направи тоа со еден потег на пенкалото, користејќи ги неговите овластувања. Доколку високиот претставник не се занимава со вакви клучни прашања, неговата улога е целосно бесмислена.
Креирањето политики кон БиХ треба да се врати на ниво на државници што ги имавме во времето на Дејтонско-Парискиот договор. Бев млад дипломат кога се преговараше за Договорот и се сеќавам како се создадоа предусловите за негов успех. Се водеше од логиката на политика која се засноваше на еднаквост на преговарачките страни со принципот дека нема победници и губитници. За жал, тоа повеќе не важи за БиХ. Дури и многу земји на оваа маса го применуваат пристапот на Ребека Вест: тие ги избираат своите фаворити во БиХ наместо ладнокрвно да пристапат на ситуацијата на теренот. Мислам дека таква политика не се креира во главните градови, туку произлегува од нивните локални претставници во БиХ“.
