европа

„Ако Русија го нападне Брисел, ќе ја срамниме Москва со земја“ – порака на белгискиот министер за одбрана

Белгискиот министер за одбрана Тео Франкен во интервју за „The Brussels Times“ изјави дека евентуален напад на Русија врз Брисел би значел директен удар врз НАТО, по што Алијансата би реагирала со уништување на Москва.„Не се плашам дека Путин би нападнал конвенционално, бидејќи тоа би било удар во срцето на НАТО. А тогаш, ние би ја срамниле Москва со земја“, рече Франкен, нагласувајќи ја својата верба во членот 5 од Северноатлантскиот договор – клаузулата што гарантира колективна одбрана на сите членки.Франкен изрази силна поддршка за американската улога во рамките на Алијансата и оцени дека американскиот претседател Доналд Трамп би го почитувал членот 5 доколку дојде до напад.„Секако дека би го почитувал. Во Европа има многу предрасуди кон американската влада, но нема причина да се сомневаме во нивната посветеност“, изјави министерот.Белгискиот министер оцени дека вистинската опасност не лежи во конвенционален напад, туку во т.н. „хибридно војување“ – комбинација од пропаганда, дезинформации и локални конфликти.„Повеќе ме загрижува сценарио во кое ‘мали зелени луѓе’ ќе поттикнат рускојазично малцинство во Естонија против ‘нацистички режим’. И пред да сфатите – дел од земјата е анектиран“, предупреди Франкен.Франкен категорично ја отфрли идејата за заедничка европска војска, оценувајќи ја како „продажба на магла“. Според него, државите кои не успеваат да се договорат дури ни околу набавка на опрема, немаат реална можност да интегрираат сопствени вооружени сили.„Среќа што го имаме НАТО – тој повторно ја докажа својата ефикасност со воздушната одбрана во Полска и Естонија“, додаде тој.

Свет | пред 2 седмици

Самитот Трамп–Путин во Будимпешта – удар за Европа, триумф за Орбан

Најавата на американскиот претседател Доналд Трамп дека ќе се сретне со рускиот лидер Владимир Путин во Будимпешта за да разговараат за прекин на војната во Украина се толкува како тежок дипломатски удар за Европската Унија, додека унгарскиот премиер Виктор Орбан ја доживува како свој личен триумф.Како што пишува британски The Telegraph, Орбан — често исмејуван како најблискиот сојузник на Путин во ЕУ — сега се чувствува „како мачка што стигнала до павлака“. Унгарскиот премиер долго време е во судир со украинскиот претседател Володимир Зеленски, жестоко ги критикува западните санкции против Русија и редовно го напушта заедничкиот фронт на НАТО и ЕУ во врска со украинското прашање.Односите меѓу Будимпешта и Киев се на најниско ниво досега, а Орбан дури се закани дека ќе го блокира приклучувањето на Украина кон ЕУ, обвинувајќи го Киев за прогон на унгарското малцинство. Минатото лето, откако Украина го погоди рускиот нафтовод кој снабдува нафта до Унгарија, Орбан повторно побара „итни мировни преговори“, тврдејќи дека Украина „не може да победи во овој војна“.За разлика од односите со Киев, Орбан никогаш не се судрил со Трамп, на кого остана лојален уште од неговиот прв мандат. Додека беше надвор од Белата куќа, Орбан му даде политичка и медиумска поддршка, станувајќи миленик на американските конзервативци.Орбан е единствениот лидер на ЕУ кој отворено го поддржа Трамп пред неговото повторно избирање. Американскиот претседател пак, го опиша унгарскиот премиер како „фантастичен лидер“ и неколкупати ја пофали неговата политика.Планираниот самит во Будимпешта се гледа како огромна дипломатска победа за Орбан, кој сака да се прикаже како глас на мирот во Европа, во време кога Унијата е длабоко поделена околу иднината на конфликтот во Украина.Самиот избор на Унгарија како место за средбата има силна симболика – држава што е речиси изолирана во рамките на ЕУ, но добива централна улога во геополитички настан што го следи целиот свет.За Брисел, пак, ова претставува уште еден болен потсетник за неговата маргинализација во мировните иницијативи околу Украина. ЕУ е исклучена од повеќето клучни разговори, а сега гледа како еден нејзин член станува посредник во дијалог меѓу две нуклеарни сили.Во исто време, Унгарија веќе најави повлекување од Меѓународниот кривичен суд, што го елиминира секој ризик за апсење на Путин, против кого постои меѓународен налог. Тоа дополнително ја прави Будимпешта единствено можно место за ваков состанок во рамките на ЕУ.Како што наведува The Telegraph, Трамп му враќа услуга на Орбан, наградувајќи ја неговата лојалност и засилувајќи ја идејата за глобално ширење на движењето MAGA („Make America Great Again“) – како антипод на либералните вредности на ЕУ.Со ова, унгарскиот премиер, често нарекуван „лошиот дечко на Брисел“, добива историски момент на слава — и можност неговата земја повторно да стане центар на светската политичка сцена, дури и ако тоа значи дополнителна изолација од Европа.

Свет | пред 3 седмици

Американскиот претседател го охрабрува Киев: Украина може да ја врати целата територија

Претседателот на САД, Доналд Трамп, изјави дека Русија речиси и не остварила територијални добивки во последните напади врз Украина, иако потрошила огромни средства и претрпела големи загуби.Со сето тоа интензивно бомбардирање во последните две недели, тие освоиле речиси ништо, изјави Трамп за новинарите во Белата куќа за време на состанокот со турскиот претседател Реџеп Тајип Ердоган.Нема да го наречам никого „хартиен тигар“ но Русија потроши милиони и милиони долари на бомби, ракети, муниција и – животи, нивните животи – а освоиле речиси ништо“, додаде тој.Изјавите на Трамп ја потенцираат неговата промена на реториката за војната во Украина. Неговите обиди за посредување меѓу Киев и Москва засега не донеле резултати, додека Кремљ одбива повици за прекин на огнот и продолжува со воздушни напади врз украинските градови.Претседателот на САД истакна дека е „срамота“ што Русија продолжува да убива толку многу луѓе и додаде: „Путин треба да запре“. Русија моментално држи околу 20 проценти од украинската територија – Крим, делови од Донбас заземени во 2014 година и области освоени по почетокот на инвазијата во 2022 година.Од тогаш, руските сили напредуваат бавно. Според податоците на мониторинг-организацијата од август, од ноември 2022 година освоиле 5.842 квадратни километри, што претставува помалку од 1 процент од украинската територија.Во пролетта и летото 2025 година, Москва покрена нови офанзиви на истокот и североистокот на Украина, со фокус на Покровск во Донецка област.Она што Трамп го оценува, потсетува на неговите минати изјави во Њујорк, по средбата со Володимир Зеленски на Генералното собрание на ОН на 23 септември. Тогаш тој рече дека Украина „има можност да се бори и да победи, да ја врати целата земја во нејзиниот изворен облик“ – со поддршка од Европа.Говорејќи пред Ердоган, Трамп рече дека би сакал Турција да престане да купува руска нафта и повтори повик Европа да престане со увоз на руски енергенти. Тој додаде дека Ердоган може да има „големо влијание“ врз војната, бидејќи го почитуваат и Москва и Киев.Додека Киев и некои европски лидери ја поздравија Трамповата промена на реториката, други тоа го гледаат како сигнал дека Белата куќа сака да го намали ангажманот и да префрли поголема одговорност за војната на Европа.Промената доаѓа во момент на растечки тензии меѓу НАТО и Русија, откако сојузниците ја обвинија Москва дека руските дронови и авиони повторно влегуваат во нивниот воздушен простор. Трамп на тоа порача дека земјите на НАТО треба да ги соборуваат руските летала кои им ги нарушуваат границите – што многу источни членки на сојузот го примија со одобрување.

Свет | пред 1 месец

Трамп ја менува реториката за Украина, Европа загрижена

Американскиот претседател Доналд Трамп ја промени својата реторика кон Украина, предизвикувајќи загриженост кај европските лидери. Тие стравуваат дека неговите изјави имаат за цел да им постават невозможна задача, со што Трамп би можел да ја префрли вината врз Вашингтон доколку Киев не успее во војната или остане без средства.По месеци на притисок врз Украина да преговара со Москва и да се откаже од окупираните територии, Трамп во вторник ги изненади европските престолнини. На социјалните мрежи изјави дека Киев може да „се бори и победи“ на целата своја територија „со помош на ЕУ“.Иако новиот став на Трамп беше поздравен во некои кругови, повеќе европски лидери заклучиле дека тие сега ја преземаат одговорноста за одбраната на Украина со очекувања кои тешко можат да се исполнат.Полскиот премиер Доналд Туск предупреди дека „изненадувачкиот оптимизам“ на Трамп прикрива ветување за намалена американска ангажираност и префрлување на одговорноста за завршување на војната врз Европа. Туск додаде дека е подобро да се соочиме со вистината отколку да живееме во илузии. Европските лидери велат дека Трамп „гради излезна рампа“ за да може да ја обвини Европа доколку му биде потребно.Професорот за меѓународни односи Карло Масала од Универзитетот Бундесвер во Минхен смета дека Трамп сака да избегне оваа војна да стане „негова војна“, а не само „војна на Бајден“. Еден европски функционер, изјавата на Трамп „Среќно на сите!“ ја протолкува како порака за префрлување на одговорноста, додека друг едноставно рече: „Сите гледаат дека се повлекува.“Францускиот претседател Емануел Макрон, по средбата со Трамп во Њујорк, даде пооптимистички тон, опишувајќи ја како „многу коректна“. Тој истакна дека целосната поддршка на Украина би ја ослабнала руската економија и би создала можност за подобра иднина. Сепак, европските службеници заклучуваат дека Трамп повеќе не е сигурен сојузник за ЕУ.Туск, поради инцидентите со руски дронови во полскиот воздушен простор, побара поголема поддршка од НАТО. Тој истакна дека Полска е подготвена да ги уништува летечките објекти што ќе го нарушат нејзиниот територијален интегритет и побара „100-процентна сигурност“ од сојузниците. На прашањето дали НАТО земјите треба да бидат подготвени да ги соборат руските авиони, Трамп одговори потврдно.Трамповиот тон кон војната се промени откако се врати во Белата куќа во јануари. По конфликтите со украинскиот претседател Володимир Зеленски во февруари, тој го ублажи својот пристап и го нарече украинскиот лидер „храбар човек“. Првиот заменик министер за надворешни работи на Украина, Сергиј Кислица, истакна дека изјавите на Трамп не биле емоционален испад, туку резултат на долги и сложени дискусии со Украина, европските партнери и американските официјални лица.Кислица не се согласува дека Трамп се повлекува и поставува невозможни услови. Тој смета дека Трамп изнел силна порака дека Европа може и треба да стори повеќе, посочувајќи на земјите од ЕУ кои сè уште купуваат руска нафта и гас.Во последниве недели Трамп се фокусира на рускиот извоз на енергенти кон Европа. Во обраќањето пред Генералното собрание на ООН, тој рече дека е подготвен да воведе „силни царини“ кои би можеле „да го запрат крвавиот конфликт“, но само ако европските земји се согласат на исти мерки. Трамп истакна дека купувањето на руски енергенти додека се бори против Русија е „срамно“.На почетокот на месецов тој повика ЕУ да воведе царини до 100 отсто за Индија и Кина, најголемите купувачи на руска енергија, што во Брисел се смета за невозможна мерка. Лијана Фикс од Советот за надворешни односи посочи дека европските олидери не веруваат дека Трамп би го следел нивниот пример и заклучи дека тој не е доверлив во тоа прашање.

Свет | пред 1 месец

Германскиот шеф на дипломатија: Европа мора да „порасне“ и посилно да ја поддржи Украина

Европа мора да преземе поголема одговорност и да ја зајакне својата поддршка за Украина, изјави германскиот министер за надворешни работи Јохан Вадефул, коментирајќи ја најновата изјава на американскиот претседател Доналд Трамп дека Киев може да си ја врати целата окупирана територија.Во интервју за радиото „Дојчландфунк“, Вадефул рече дека Трамп сфатил оти неговите напори не го убедиле рускиот претседател Владимир Путин да го запре војувањето.„Европејците повеќепати рекоа дека мора да ‘пораснеме’ и да станеме посуверени. Затоа треба да видиме што можеме сами да постигнеме – а можеме многу повеќе. Не сите европски држави го исполнија ветеното кон Украина. Мора да разгледаме и нови финансиски и воени опции“, нагласи германскиот министер.Изјавата на Трамп ја оцени како добра за Европа и Украина, бидејќи претставува признание дека досегашните напори со Путин не дале резултат.Европски дипломати за „Ројтерс“ коментираа дека изјавите на Трамп може да се толкуваат како сигнал дека САД постепено се повлекуваат и дека прашањето Украина станува „европска обврска“.„Изгледа како да се опростува, но тоа може да се смени уште утре. Во секој случај, за нас е јасно – знаеме што треба да правиме“, изјавил еден западноевропски функционер.Иако САД остануваат најголемиот поединечен донатор за Украина, од враќањето на Трамп во Белата куќа Вашингтон инсистира Европа да преземе поголем дел од товарот во сопствената одбрана. Тоа веќе се гледа преку зголемените воени буџети на европските членки на НАТО и преку зајакнатата противвоздушна поддршка за Киев.Европската унија во меѓувреме разгледува план замрзнатата руска имовина да се искористи за дополнителна помош за Украина, како и воведување нови санкции кон Москва.

Свет | пред 1 месец

(Видео) Трамп ја нарече Русија агресор и најави нови санкции, но со услов за Европа

Американскиот претседател Доналд Трамп во неделата повтори дека е подготвен да воведе нови санкции кон Русија, но ја услови одлуката со посилен одговор од европските држави и НАТО-сојузниците. Тој остро ги критикуваше партнерите поради, како што рече, недоволен придонес кон заедничката безбедност.„Европа купува нафта од Русија. Не сакам да купуваат нафта. Санкциите што ги воведуваат не се доволно остри. Подготвен сум да воведам санкции, но тие ќе мора да ги заострат своите мерки пропорционално на моите“, рече Трамп, додавајќи: „НАТО мора да се обедини, Европа мора да се обедини. Не можеме ние да бидеме единствените што одат полна пареа“.Трамп се осврна и на можноста за директна средба меѓу украинскиот претседател Володимир Зеленски и рускиот претседател Владимир Путин, најавувајќи дека тој самиот можеби ќе мора да се вклучи.„Толку се мразат што не можат да дишат. Мислам дека јас ќе морам да ги натерам да разговараат“, изјави Трамп, додавајќи дека човечкиот данок од војната е „неприфатлив“.🇺🇲🇺🇦🇷🇺 There is boundless hatred between Zelensky and Putin, they hate each other so much that they cannot talk, — TrumpTrump stated that the next stage of negotiations regarding the war in Ukraine should be a trilateral summit.See the latest updates with us: @NSTRIKE1231 pic.twitter.com/oGnfg2iID4— Visioner (@visionergeo) September 15, 2025 За првпат по подолго време, Трамп отворено ја нарече Русија агресор.„Кога сте агресор, обично повеќе губите. Тоа е вистината во секој војна“, рече тој, наведувајќи дека „8000 млади војници загинале само оваа недела“.Изјавите на Трамп предизвикаа реакции на Капитол Хил. Демократскиот конгресмен Адам Смит оцени дека воведувањето царини кон Кина нема да има суштинско влијание врз конфликтот во Украина.„Русија нема никакви легитимни безбедносни причини да ја нападне Украина. Тие го започнаа овој војна и мора да ја завршат“, изјави Смит, повикувајќи на единство на САД и НАТО во поддршката за Киев.Иако Трамп сè почесто користи поостар речник кон Москва, неговиот однос кон Русија и понатаму е извор на контроверзии. Критичарите потсетуваат дека за време на неговиот мандат често бил попустлив кон Кремљ, а дел од заканите со санкции останале само на зборови.

Свет | пред 2 месеци

Нема фотографија

Како ќе реагира Европа на ултиматумот на Трамп?

Американскиот претседател Доналд Трамп во саботата им упати ултиматум на сојузниците во НАТО, барајќи САД да воведат „големи“ санкции кон Русија само доколку сите членки се обврзат на истото и престанат да купуваат руска нафта. Како што јавува CNN, исполнувањето на ваквиот услов би претставувало голема промена во рамките на Алијансата, а отворено останува прашањето дали постои заеднички интерес за вакви чекори.„Подготвен сум да воведам големи санкции кон Русија кога сите земји членки на НАТО ќе се договорат и ќе почнат да го прават истото, и кога сите ќе престанат да купуваат руска нафта. Само кажете кога!“, напиша Трамп на социјалните мрежи, цитирајќи делови од писмото упатено до неговите колеги во НАТО. Тој порача дека купувањето руска нафта од одредени земји е „шокантно“ и дека тоа ја ослабува преговарачката моќ на сојузот.Претседателот упати и дополнително барање: НАТО да воведе високи царини од 50% до 100% на стоките од Кина, кои би биле укинати по завршувањето на војната во Украина. Трамп смета дека ваквата мерка би го забрзала крајот на, како што го нарече, „смртоносниот, но смешен“ конфликт.Европската унија веќе има забрана за поморски увоз на руска нафта и деривати, но дел од земјите и натаму купуваат руски фосилни горива, особено течен природен гас. Дополнителен притисок претставува и фактот што Трамп во своето обраќање не спомена Индија, иако претходно бараше воведување царини и кон неа. Ова го усложнува односот, бидејќи ЕУ е во завршна фаза на трговски преговори со Индија.Со своите барања упатени кон НАТО, а не кон ЕУ, Трамп ги вклучи и земјите како Турција – еден од најголемите купувачи на руска нафта – што дополнително ја нагласува тежината на условите.Во меѓувреме, Русија не покажува знаци на деескалација. Романското министерство за одбрана соопшти дека во саботата пресретнало руски дрон кој влегол во нивниот воздушен простор за време на нападите врз Украина. Украинскиот претседател Володимир Зеленски предупреди дека тоа не е „случајност или грешка“, туку намерно ширење на конфликтот.Инцидентот доаѓа само неколку дена по упадот на руски дронови во полскиот воздушен простор, што ја натера НАТО да најави засилување на одбраната на источниот фронт. Американскиот државен секретар Марко Рубио го оцени случајот како „неприфатлив и опасен развој на настаните“.Европските лидери сега се соочуваат со двоен притисок – од една страна ултиматумот на Трамп, а од друга страна постојаната ескалација на руските провокации. Како ќе реагира Европа на оваа нова динамика, останува отворено прашање.

Свет | пред 2 месеци

„Ројтерс“: Трамп и нареди на Европа да прекине со увоз на руска нафта

Американскиот претседател Доналд Трамп им порача на европските лидери дека мора да го прекинат увозот на руска нафта, затоа што на тој начин ѝ помагаат на Москва да го финансира војувањето во Украина, пренесе „Ројтерс“ повикувајќи се на висок претставник на Белата куќа.Републиканскиот претседател се приклучи на состанокот на „коалицијата на подготвени“, предводена од францускиот претседател Емануел Макрон, на кој тема беа безбедносните гаранции во случај на мировен договор со Русија.„Претседателот Макрон и европските лидери го поканија претседателот Трамп на нивниот состанок. Трамп нагласи дека Европа мора да престане да купува руска нафта со која се финансира војната – бидејќи Русија само за една година инкасирала 1,1 милијарда евра од продажба на гориво на ЕУ,“ изјавил претставникот на Белата куќа.Американскиот претседател посочил и дека европските држави треба да создадат економски притисок врз Кина поради нејзината поддршка на Москва. Европската комисија предложи целосен прекин на увозот на руски гас и нафта до 1 јануари 2028 година.Според „Ројтерс“, Трамп е фрустриран поради тоа што не успева да го запре конфликтот во Украина, иако во изборната кампања тврдеше дека ќе го стори тоа за 24 часа по враќањето во Белата куќа.На состанокот на „коалицијата на подготвени“ присуствуваа и украинскиот претседател Володимир Зеленски и претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен. Таму, Трамп ја доведе во прашање „сериозноста на европските држави“ во обидите да се сопре војната, додека истовремено продолжуваат да ја поддржуваат руската економија. „Претседателот јасно стави до знаење дека тоа не е неговата војна и дека Европејците мора повеќе да се докажат,“ изјавил изворот.

Свет | пред 2 месеци

Зеленски до европските лидери: Кој ќе ни помогне ако Русија повторно нападне?

Украинскиот претседател Володимир Зеленски упати апел до европските лидери со барање за „јасни одговори“ во врска со безбедносните гаранции што Киев би ги добил во случај да се постигне мировен договор.На виртуелен состанок со претседателот на Полска и лидерите на Естонија, Латвија, Литванија и Данска, Зеленски праша: „Кој ќе ни помогне во одбраната на копно, во воздух и на море ако Русија повторно тргне во офанзива? И на кој начин можете да учествувате? Барам да ја дефинирате својата улога.“Тој потенцираше дека е клучно американскиот претседател Доналд Трамп да види дека Европа е обединета во решеноста да стави крај на војната. Зеленски повтори и повик за заострување на санкциите против Москва.Осврнувајќи се на вчерашниот масовен руски напад врз Киев, во кој загинаа цивили, меѓу нив и деца, Зеленски рече: „Тоа е Путиновиот одговор на повиците од светот да се запре војната. Русија одби да престане со убиства – дури рекоа ‘не’ и на претседателот Трамп. Ги гледаме негативните сигнали од Москва околу можен самит. Искрено, веруваме дека Путин и понатаму сака само продолжување на оваа војна.“„Затоа ни е потребен нов, силен притисок врз Русија – остри санкции и високи царини, и од Европа и од Америка,“ порача украинскиот претседател.

Свет | пред 2 месеци

Еве кој ја снабдува Европа со гас и нафта

Вкупната продукција на нафта, кондензат, течни деривати и природен гас во Норвешка во јули достигна 672.000 кубни метри дневно, што е еквивалентно на 4,23 милиони барели нафта. Овој обем е за 3,9 проценти поголем од првичните прогнози, пренесе „Ројтерс“. Само производството на природен гас изнесувало 328,3 милиони кубни метри дневно, што е за 2,2 проценти над проценките, а производството на сурова нафта пораснало на 1,96 милиони барели дневно, исто така над очекувањата.Норвешка останува најголем снабдувач со природен гас на европскиот континент и е еден од најважните производители на нафта. Производството варира месечно, главно поради редовно одржување и застои на повеќе од 90 нафтени и гасни полиња во Северното Море. Владата во Осло најави дека ќе отвори нова рунда лиценци за истражување на нафта и гас на сè уште неистражени подрачја од норвешкиот континентален појас.Норвешка во просек произведува околу четири милиони барели нафтен еквивалент дневно – половина во природен гас, а остатокот во сурова нафта и други течни енергенти. Со тоа земјата го зајакнува статусот на стратешки енергетски партнер на Европа, особено во услови на намалени испораки од Русија.

Свет | пред 2 месеци

Трамп пристигна во Европа: „Се случува страшна инвазија, ќе исчезнете“

Американскиот претседател Доналд Трамп пристигна во Шкотска во рамки на четиридневна посета на Европа, при што повторно ги шокираше европските лидери со остри коментари за миграцијата, политиката за енергија и иднината на континентот.Иако посетата е неофицијално најавена како приватна и во голем дел поврзана со голф, Трамп веднаш по слетувањето на аеродромот Прествик во Аиршир, изјави дека „Европа е под закана од ужасна инвазија на илегални мигранти“.„Соберете се. Ако дозволите ова да се случува, веќе нема да имате Европа. Оваа инвазија ја убива Европа,“ порача Трамп, додавајќи дека „некои европски лидери кои не дозволија вакво нешто, не добија доволно признание“.Трамп истовремено ја пофали британската премиерка Киер Стармер како „добар човек“ и истакна дека неодамнешниот трговски договор меѓу Велика Британија и САД е „добар потег за Обединетото Кралство“. Очекувањата се дека токму оваа тема ќе доминира на нивната средба.Американскиот претседател остро ја критикуваше употребата на ветерни турбини низ Европа, нарекувајќи ги „уништувачи на убавината на континентот“.„Запрете ги ветерниците. Уништувате прекрасни полиња и долини, а птиците ги убивате. Жалосно е да се лета над Европа и да се гледаат тие чуда од грдотија,“ рече Трамп.По слетувањето се упати кон својот голф-терен Трнбери, кој го купи во 2014 година. Дел од неговата турнеја вклучува и отворање на нов терен во Абeрдиншир. Тој откри дека холивудскиот актер Шон Конери му помогнал во добивањето на дозволите.„Без Шон Конери, немаше да ги имаме овие величествени терени,“ рече Трамп.Покрај европските теми, Трамп беше прашан и за новата политичка бура во САД околу документите поврзани со Џефри Епстајн. Тој одговори остро:„Правите врева од ништо. Јас сум фокусиран на договори, не на теории на заговор,“ рече, одбивајќи да одговори дали би ја помилувал Гислејн Максвел, соработничка на Епстајн.Неговата посета предизвика и серија протести низ Шкотска. Групата „Стоп Трамп Шкотска“ најави демонстрации во Единбург, Абердин и Дамфрис, а според анкетите, околу 70% од Шкотите имаат негативно мислење за Трамп.„Доаѓа поради голф, зошто тоа да не си го плати сам?“ праша една демонстрантка во Единбург.Иако посетата е приватна, трошоците за обезбедување се значајни. За посетата во 2018 година беа потрошени над 14 милиони фунти, од кои повеќе од 3 милиони само за дводневниот престој во Трнбери.Полицијата на Шкотска не открива колку сили ќе бидат ангажирани поради „оперативни причини“, но најавуваат масовна операција со поддршка од британските служби.Премиерот на Шкотска, Џон Свини, изјави дека посетата нема да влијае на функционирањето на полицијата, но генералниот секретар на Шкотската полициска федерација, Дејвид Кенеди, не се согласи:„Ова влијае на нашите ресурси. Секако дека сакаме претседателот на САД да може да ја посети Шкотска, но моменталната состојба со бројот на полицајци е сериозен проблем,“ рече Кенеди.

Свет | пред 3 месеци

Европски шамар за Македонија: Трите најмоќни партии во ЕП бараат бришење на „македонски јазик“ и „идентитет“, за Мицкоски тоа е талибанско однесување

Трите најголеми политички групи во Европскиот парламент – Европската народна партија (ЕПП), Социјалистите и демократите (С&Д) и либералната „Обнови ја Европа“ – постигнале договор за отстранување на термините „македонски јазик“ и „македонски идентитет“ од финалната верзија на извештајот за напредокот на Северна Македонија. Ова го објавија бугарските медиуми, повикувајќи се на европратеници од ЕНП.Според предлогот, кој треба да се изгласа на пленарната седница на ЕП на 8 јули, наместо изречно да се признава македонскиот јазик и идентитет, во извештајот ќе се вметнат формулации со кои ќе се избегнуваат тие термини под изговор дека се „контроверзни“ и „чувствителни“.?t=495Таквата позиција претставува значаен чекор назад во однос на нацрт-извештајот кој претходно помина во Комисијата за надворешни работи, каде четири пати експлицитно се споменуваа македонскиот идентитет и јазик – што Владата на Северна Македонија тогаш го претстави како „дипломатска победа“.Но, новите амандмани – до кои дојде и порталот „Независен“ – покажуваат дека дури и известувачот Томас Вајц ретерира од првичните ставови, предлагајќи вметнување ставови дека прашањата за јазикот и идентитетот се „научни дебати“ и дека не треба да има прејудицирање од страна на ЕП. Овие формулации, според експертите, фактички ја легитимираат бугарската теза дека македонскиот јазик е варијанта на бугарскиот и дека потеклото на идентитетот е спорно.Премиерот Христијан Мицкоски остро реагираше. Тој изјави дека „бришењето на македонскиот јазик и идентитет е исто толку лошо како и обидот да се додаде зборот ‘модерен’“. Според него, ваквиот потег го разоткрива суштинскиот проблем во преговорите со ЕУ – дека не се работи само за вклучување на Бугарите во Уставот, туку за длабоко непочитување на македонскиот национален идентитет.„На талибански начин се брише македонскиот јазик и идентитет. Тоа ни го направија Бујар Османи, Димитар Ковачевски, Бојан Маричиќ и останатите“, изјави премиерот. Тој упати критика и до сите кои тврдеа дека со уставните измени ќе се затворат сите прашања, барајќи од нив извинување пред јавноста.Меѓу поднесените 28 нови амандмани има и такви кои бараат да се замени зборот „македонски“ со „на Северна Македонија“, како и формулации што ја ставаат „заедничката историја“ со Бугарија во образовниот процес. Особено активен во тој контекст е бугарскиот европратеник Ивајло Велчев, кој самостојно поднел 10 амандмани, вклучително и предлог повторно да се внесе спорниот термин „современ македонски јазик“.Сѐ уште не е јасно дали сите амандмани ќе бидат изгласани, но јасно е дека ЕУ ретерира, а Македонија останува повторно без гаранции за својот јазик и идентитет во европските документи. Од неофицијални дипломатски извори се сугерира дека целта е да се избегне блокада на извештајот и да се сочува „техничка неутралност“ во однос на историските спорови. Но, за македонските граѓани, тоа значи уште едно разочарување од европскиот пат.

Македонија | пред 4 месеци

Црвен аларм објавен низ целиот европски континент, бројот на смртни случаи расте, а експертите предупредуваат на „пеколен“ петок

Температурите низ Европа незапирливо ги уриваат историските рекорди. Стариот континент минува низ еден од најлошите топлотни бранови во историјата, а жителите се соочуваат со последици што не можат да се игнорираат.Се очекува врвот на топлотниот бран да биде во петок, велат дежурните синоптичари.Пеколен петокЦрвени аларми, пожари и смртни случаи во Европа ги полнат насловите на светските медиуми.Франција прогласи највисоко ниво на тревога, или црвена тревога, во повеќе од 30 департмани. Во Париз е измерена температура од 42°C, а Министерството за здравство досега потврди два смртни случаи предизвикани од топлотен удар. Ајфеловата кула се шири за неколку милиметри поради топлината и малку се наведнува од сонцето, па за прв пат во својата 135-годишна историја е затворена поради топлината.Во повеќето региони, основните и средните училишта работат до првата или втората недела од јули, а сега повеќе од 1.300 училишта се затворени бидејќи условите стануваат неподносливи за децата и наставниците. Итните служби добиваат стотици повици дневно поради колапс и дехидрација на граѓаните.Во Шпанија, во Кордоба беа измерени 46 степени Целзиусови, а пожарникарите во Леида гаснеа пожар во кој беа изгорени 6.500 хектари. Две лица загинаа, вклучувајќи и маж кој беше заробен во возило, а во друг инцидент, дете го загуби животот од топлотен удар.Шпанската министерка за животна средина и комесар на ЕУ, Тереза Рибера, отворено изјави дека „политичката кукавичлук“ ги попречува климатските реформи. „Луѓето ги губат своите животи, екосистемите исчезнуваат, а ние само зборуваме“, рече таа. Во меѓувреме,Португалија го пријави најтоплиот јуни откако се мери температурата.Германските власти воведуваат ограничувања за користење на вода во повеќе од 40 области. Градови како Берлин и Келн отвораат таканаречени „кул места“, климатизирани простори за стари лица и бездомници. Метеоролозите најавуваат можност за соборување на националниот рекорд од 2019 година (41,2 °C).Зголемените температури ја направија реката Аре во Швајцарија премногу топла за безбедно да се користи за ладење на нуклеарната централа Безнау, па затоа едниот реактор е затворен, а другиот работи со намален капацитет. Затоплувањето на реката би можело да го загрози растителниот и животинскиот свет.Италија привремено забрани градежни работи на отворено во попладневните часови. Електроенергетските системи во Милано, Рим и Фиренца се под огромен притисок, а локалните власти воведуваат планови за рационализација.Во Полска, температурите достигнаа 38°C, што е невообичаено високо ниво за тој регион. Земјоделците предупредуваат на суша што ги уништува посевите. Слични слики доаѓаат и од Чешка и Унгарија.

Свет | пред 4 месеци

(Видео) Муртезани: Европскиот процес не е блокиран, туку билатерализиран – не се плашиме од барања, но да не станат блокади

Министерот за европски прашања, Орхан Муртезани, порача дека интеграцијата на Македонија во ЕУ не е замрзнат процес, иако е оптоварена со билатерални пречки. Според него, бугарското вето не го стопира целосно процесот, туку само го отежнува отворањето на преговорите.„Европската интеграција е жива и се движи во повеќе сегменти. Преку Планот за раст, граѓаните на Западен Балкан веќе имаат пристап до одредени бенефиции што досега беа резервирани за земјите членки“, изјави Муртезани.Тој нагласи дека Владата е подготвена да одговори на нови барања, но предупреди дека тие не смеат да бидат билатерални и да се претворат во нови блокади: „Не се плашиме од барања, но мора да бидат европски – а не национални ултиматуми.“

Македонија | пред 4 месеци

Во Европа се раѓа нова генерација терористи: тие се помлади и на властите им е тешко да ги откријат

Во последните месеци, десетици малолетници, некои на возраст од само 14 години, беа уапсени низ цела Европа под сомнение за планирање напади врз музички места, трговски центри и верски објекти. 14-годишно девојче од Црна Гора беше уапсено во Австрија во мај минатата година под сомнение за планирање напад врз „неверници“. Полицијата пронајде секира, нож и пропагандни материјали на Исламска држава во нејзиниот дом. Друго 14-годишно девојче беше уапсено во февруари под обвинение за планирање напад врз железничка станица, соопштија австриските власти.Три концерти на Тејлор Свифт во Виена минатата година беа откажани откако тројца млади мажи на возраст од 17 до 19 години беа уапсени под сомнение за планирање напад за кој американската ЦИА рече дека бил „добро испланиран“ и можел да резултира со стотици жртви.Младите луѓе сè повеќе се приклучуваат на онлајн заедниците кои шират екстремистички ставови, теории на заговор и насилство. Додека Соединетите Држави долго време се справуваат со пукања во училиштата, заканата што ја претставуваат малолетниците во Европа главно доаѓа од исламистички кругови, објавува Волстрит џурнал.Зад бранот на тинејџерска радикализација стои комбинација од фактори: невиденото ширење на екстремистичката пропаганда, делумно поттикната од вештачката интелигенција; моќното влијание на платформите на социјалните медиуми како TikTok, кои сè повеќе можат да го привлечат вниманието на младите; и настани како војната во Газа, која стана дефинирачки, но болен момент за генерацијата политичка зрелост.Тинејџерите сочинуваа две третини од 60-те исламистички екстремисти уапсени за терористички акти низ Европа во првите осум месеци по почетокот на војната во Газа во октомври 2023 година, според Питер Нојман, професор по безбедносни студии на Кингс колеџ во Лондон, кој го истражуваше периодот за книгата.Младите членови на крајната десница, исто така, сè повеќе претставуваат закана. Во јануари, белгиската полиција уапси 14-годишно момче со неонацистички ставови, осомничено за планирање напад врз џамија. Во Белгија, една третина од сите случаи на тероризам вклучуваа малолетници од 2022 до 2024 година. Во Велика Британија, речиси еден од пет осомничени за тероризам е дете. За време на пандемијата, бројот на апсења за тероризам се намали кај сите возрасни групи, освен кај децата.„Ново е бројот на млади луѓе кои се директно вклучени во планирањето насилни напади, вклучително и многу млади лица“, рече Томас Ренард, директор на Меѓународниот центар за борба против тероризмот во Хаг.Според експертите, речиси сите млади екстремисти се радикализирани преку Интернет, што ги прави многу потешки за откривање. Во последните пет години, дури 93% од смртоносните терористички напади на Западот биле извршени од поединци кои дејствувале сами, според Институтот за економија и мир. Интернетот го забрзал процесот на радикализација - додека во 2002 година биле потребни просечно 16 месеци, во 2015 година тоа време било скратено за 40%. Денес, само неколку недели се доволни.На Интернет, идеолошките граници често се нејасни, а екстремистичките погледи на светот кои делат слични ставови, како што се мизогинијата и тоталитаризмот, често се испреплетени. Младите супремацисти ја имитираат идеологијата на Исламската држава, додека младите џихадисти го користат јазикот и естетиката на екстремната десница. Наместо да издаваат наредби, терористичките групи ги преплавуваат социјалните медиуми со пропаганда која им обезбедува на младите луѓе идеолошка рамка и поттик за насилство, велат експертите.Пример за видот екстремист од кој се плашат европските власти моментално е на суд во Белгија. Абдул Керим Гадаев, 19-годишен чеченски бегалец, сè уште чувствува гнев откако неговиот татко беше депортиран од Франција во Русија пред четири години. Тој се отуѓи од училиштето и почна да ја изразува својата желба преку интернет да го повтори нападот од 2015 година врз Батаклан во Париз, во кој загинаа 90 лица. Белгиските обвинители минатиот месец тврдеа дека тој планирал „Батаклан 2.0“.Белгиската полиција го уапси Гадаев и уште тројца осомничени, на возраст од 15 до 17 години, минатата година. Во неговиот телефон беа пронајдени докази дека ги истражувал нападите врз Батаклан и списанието „Шарли Ебдо“, како и случајот со Абдулах Анзоров, 18-годишен Чеченец кој обезглави наставник во средно училиште во Франција во 2020 година. Исто така, беше пронајдена и фотографија од отсечената глава на наставникот.На неговото судење минатиот месец, Гадаев изгледаше вознемирен додека беше испрашуван за неговите објави со говор на омраза на социјалните медиуми. Имаше ретка брада и без мустаќи, нервозно се чешаше по зглобот и ги влечеше ракавите преку рацете.„Не мислев дека правам нешто погрешно“, рече тој.Радикализацијата на малолетници придонесува за растечката терористичка закана за Западот. Според податоците на Европол, бројот на извршени, неуспешни и спречени напади во Европската Унија се зголемил четири пати од 2022 до 2023 година, на вкупно 120.Иако беа спречени многу напади, бројот на смртни случаи поврзани со тероризам на Западот се зголеми за 61% од 2023 до 2024 година, додека бројот на успешни напади се дуплираше на 67, според Глобалниот индекс на тероризам. Американските власти не објавуваат податоци за возраста на осомничените за тероризам, но експертите тврдат дека трендовите во радикализацијата на крајнодесничарската во САД се слични.„Додека Сирија, Ирак и Авганистан до неодамна беа главни извозници на џихадистичка идеологија, САД денес се еден од главните извозници на крајнодесничарска идеологија“, рече Ренард. „Онлајн опкружувањето нуди бројни можности за терористите да се поврзат со млади луѓе преку навидум безопасни апликации и платформи за видео игри“, изјави портпаролот на ФБИ.Со површно разбирање на идеологијата, повеќето млади екстремисти првично се привлечени од насилни наративи кои реагираат на нивните сопствени фрустрации - психолошки проблеми, осаменост, чувство на исклученост. Тие наоѓаат заедница преку интернет околу колективните трауми и глобалните кризи, како што се стравот од миграција или војната во Газа, што ја поврзуваат со сопствените проблеми.„Луѓето се идентификуваат со страдањето на другите. И сакаат да направат нешто во врска со тоа“, рече Кевин Волон, портпарол на Белгиската единица за анализа на закани, владин центар кој анализира екстремистички закани. Групите млади радикали најчесто се организираат преку интернет, без водач или религиозен авторитет. „Екстремистичкиот пејзаж денес е многу децентрализиран“, вели Волон.Во Шодфонтен, малата белгиска општина каде што Гадаев се населил со својата маќеа откако неговиот татко бил депортиран, тој се борел во училиште. Тој пронашол заедница преку интернет околу спортот и религијата, особено на TikTok, и неговите интереси постепено станале политизирани.„Постојано бев на телефон“, рече тој.Во февруари минатата година, тој се приклучи на „оперативен“ канал на апликацијата Signal, каде што членовите - некои на возраст од само 13 години - почнаа да планираат напад. Тие разговараа за набавка на оружје и споделија фотографии од целта: концертната сала Botanique во центарот на Брисел. Гадаев рече дека е спремен да учествува ако планот биде добро извршен.Во март 2024 година, белгиската федерална полиција го уапси Гадаев и уште тројца малолетници на различни локации низ земјата. Француската полиција, исто така, притвори уште тројца малолетници во поврзан случај. Шесте малолетни осомничени беа процесирани во малолетнички системи во обете земји, подалеку од очите на јавноста. Белгиските обвинители бараат седум години затвор за Гадаев.Адвокатите на Гадаев тврдат дека неговите објави на социјалните мрежи биле „извршни по природа“. Тврдењето го илустрира предизвикот со кој се соочуваат западните безбедносни служби: како да се разликува говорот на омраза од вистинската намера за дејствување.„Веќе некое време предупредуваме дека сложеноста на нашите истраги е неспоредлива во претходните случаи - ширината и длабочината на она што го следиме денес е едноставно неверојатна“, рече Вики Еванс, главен координатор на британската полиција за борба против тероризмот. Таа ги повика технолошките компании да преземат поголема одговорност.Алгоритмите на социјалните медиуми ги хранат младите луѓе со сè поекстремна содржина и ги влечат во дигитални „бездни јами“. Вештачката интелигенција го влошува проблемот, вели Џулија Ебнер, експерт за онлајн радикализација на Институтот за стратешки дијалог и Универзитетот во Оксфорд.„Видеата и сликите генерирани од вештачка интелигенција длабоко навлегуваат во емоциите и човечката психа“, вели таа. „Вештачката интелигенција и алгоритмите го прават она што некогаш го правеа харизматичните регрутери - само сто пати поефикасно“.

Свет | пред 6 месеци